Wat is gender voor jou? Hoe weet je of je je man, vrouw of geen van beiden voelt? En hoe kan je zinvol en respectvol praten over gender? Dit zijn vragen die opgeworpen werden in de online dialoog “ik, jij en genderidentiteit” naar aanleiding van internationale vrouwendag.
Hen, geen hij of zij
De avond begon met een inspiratie van Mx. Zoë. Zoë legde uit dat hen zich noch als man noch als vrouw identificeert en dus valt onder het label non-binair. Dit betekent dat hen aangesproken wordt met genderneutrale voornaamwoorden (hen/hun, die/diens). Hen vertelde openhartig over je lekker voelen in je eigen lichaam en in transitie zijn. Zoë liet er geen misverstand over bestaan dat er lef voor nodig is om je genderidentiteit te uiten en je niets aan te trekken van je omgeving. De toon van de avond was gezet in de meest positieve zin van het woord. Na deze inspirerende opening werd de groep opgedeeld in break-out rooms.
De woorden vinden
In een dialoog spreek je vanuit ervaring. Maar hoe kan je spreken over een onderwerp waarvoor de taal nog niet uitgekristalliseerd is? Hoe vind je de woorden die passen in een doolhof aan labels, gevoelens en opvattingen. Ik was best nerveus. Wat als ik iemand zou beledigen?
Net een jongetje
Een vrouw van middelbare leeftijd beet het spits af. Zij beschreef dat zij zich vroeger net een jongetje voelde. Ze hield van ravotten in het bos en droeg jongenskleding (lees: gemakkelijk zittende kleding die echt vies werd). Vond dit lang ongemakkelijk maar is uiteindelijk toch vrouw geworden en feminist. Ook zei ze dat in deze tijd jong zijn niet gemakkelijker zou zijn, met alle “keuzemogelijkheden” in genderidentiteiten. Het gaat om durven en kunnen zijn wie je bent, hiervoor uitkomen.
Man en vrouw
De enige jongen in de break-out room begreep dit niet. Hij vertelde dat hij Moslim was en dat er vanuit zijn geloof twee genders zijn: man en vrouw. Zo heeft God ons immers geschapen. Hij kende ook niemand die zich met geen van beide identificeert. Daar doet niet aan af dat hij iedereen als mens respecteert en dat iedereen zichzelf moet kunnen zijn.
Kun je voelen wat een ander voelt?
Ik twijfel of ik ooit helemaal zal kunnen begrijpen wat iemand beleeft die zich geen man of vrouw voelt, omdat ik dat zelf nog nooit heb meegemaakt. Een studente culturele antropologie reageerde en maakte een onderscheid tussen begrip opbrengen en gevoelsmatig inleven. Ze zei dat je nooit kan voelen wat iemand anders voelt, en dat dat ook niet nodig is voor begrip.
Labels, loslaten of hard nodig?
We waren allemaal zoekende en zaten niet direct op één lijn. Waarover we het wel eens waren is de ideale situatie. In een perfecte wereld voelt iedereen zich geaccepteerd. Maar hoe bereiken we dat? Daar waren we het weer niet over eens. De één vond dat we bij acceptatie komen door alle labels los te laten. Zo kan niemand in een hokje geplaatst worden en kan iedereen zichzelf zijn. De ander dacht dat we juist labels nodig hebben om met elkaar te praten en zo inclusie te bereiken. Een gesprek is de enige manier om elkaar te begrijpen.
Uitspreken vraagt lef
En ik? Ik weet het niet. Ik ben bij het schrijven van dit stuk onverminderd nerveus dat ik iemand voor het hoofd zal stoten. Weet je nog dat Zoë sprak over het lef dat je nodig hebt om je te uiten? Ik denk dat ik daar zelf ook wel wat van kan gebruiken.
Emma Linkwitz, maart 2021
