De afgelopen tijd is er veel gedemonstreerd tegen racisme en dat roept veel discussie op. Al snel kom je tijdens zo’n discussie terecht in een situatie waarin er van alles naar elkaars hoofd geslingerd wordt en allerlei verschillende problemen aangekaart worden. Iedereen heeft wel zijn of haar ervaringen met het onderwerp. Hoe praat je hier nu eigenlijk met elkaar over op een constructieve manier? Utrecht in Dialoog organiseerde een online dialoog over dit gevoelige onderwerp.
Opgegroeid met overtuigingen
Een inleider opent de dialoog met: “Ik ben opgegroeid met de overtuiging dat de leraar, de baas, de politie, het gezag, álles weet. Sint en Piet zijn mij met de paplepel ingegoten. Door mijn vrouw, geboren in Zuid-Afrika en opgegroeid in de Verenigde Staten, ben ik anders naar deze dingen gaan kijken. Bovendien zegt mijn zus: dertig jaar geleden werd er al gemopperd over Zwarte Piet en nu nóg! Ik vraag me nu af waarom je iemand anders zou behandelen op basis van hun ras? Waarom kunnen we niet gewoon openstaan voor elkaar, naar elkaars verhalen luisteren en goed voor elkaar zorgen?”
Eén van de vele deelnemers met een migratie-achtergrond vertelt: “Ik woon al lang in Nederland, voel me net als iedereen, heb veel witte vrienden. Alles in Nederland is nog steeds gericht op wat witte Nederlandse mensen nodig hebben, maar er wonen inmiddels veel verschillende bevolkingsgroepen in Nederland. Immigranten hebben soms echt ándere dingen nodig.” Dit levert een gesprek op over grote en kleine wensen van niet-witte Nederlanders. “Als je je een bezoeker en immigrant voelt, klaag je niet. Toch zou ik zo onderhand wel eens als volwaardige Nederlander behandeld willen worden.” Een ander wil niet meer het gevoel hebben zich steeds aan te moeten passen: “Er zijn inmiddels gelukkig gehoorapparaten in verschillende kleuren en dito steunkousen, maar er zijn toch nog talloze situaties waarin ik mij niet gezien voel.”
“Misschien zou je juist in je eigen kringen moeten kijken wat er te veranderen en te leren valt, omdat dat dat de veiligste start van de discussie is.” Daar is niet iedereen het mee eens. De een heeft behoefte aan adviezen van iemand die expert is op het gebied van discriminatie. Een ander wil liever leren van elkaar en dat we ingangen voor dialoog vinden en proberen tot een punt te komen waar iedereen zich comfortabel kan voelen met het ongemak. Een ander zegt dat in Nederland discriminatie heel normaal is: “We hebben veel hokjes: leeftijd, lichamelijke beperking, uitkeringsgerechtigd of werkend, man of vrouw, geaardheid. Wanneer je buiten de norm valt word je anders behandeld.”
Hoe kaart je racisme aan?
Twee vragen komen op: Hoe kaart je racisme aan en wat is correct taalgebruik als je erover praat? Sommigen benadrukken dat het onderwerp erg gevoelig ligt, en dat de woordkeuze daarom heel zorgvuldig moet zijn. Het is zaak respectvol naar elkaar te blijv
en, want de discussie escaleert snel, in de trant van: “Jullie hebben privileges” of “Jullie stellen je aan”. Er is het gevoel dat veel gegooi met modder voortkomt uit onwetendheid over de situatie van een ander. Mensen zijn snel kwaad of bang, maken verwijten en reageert heftig. Je voelt je bedreigd als je in een hokje wordt gezet en de verdedigingsmechanismes gaan in werking. Er worden gevoelige stukjes aangeraakt. Daarom is het gesprek snel ongemakkelijk.
Toon interesse, ook op het voetbalveld
Er zijn verschillende ideeën over hoe te communiceren over racisme: Spreek elkaar respectvol aan. Vraag de ander waarom die zo fel wordt. Wees je bewust van de ‘peer pressure’ en pas op met grappen. Probeer ‘labelloos’ over racisme te praten, zonder iemand aan te vallen of in een hokje te plaatsen. Daarnaast zou het mooi zijn als het lukt om niet meteen in de verdediging te schieten en niet te snel te reageren. Je zou daardoor iemand kunnen kwetsen. Blijf bovendien bij jezelf en stel vragen, toon interesse, ga op elkaars antwoorden in. Ook op het voetbalveld, waar ongenuanceerde uitspraken nogal eens over het veld rollen. Houd evenwicht tussen luisteren naar de ander en je eigen gedachten en mening vormen. Creëer veiligheid om met elkaar in gesprek te kunnen komen en probeer niet voortdurend de ander te overtuigen. “Deze dialoog was daarvoor al een goede start! Het is al fijn te merken dat we dezelfde zorgen delen. Blijf eerlijk naar jezelf, luister naar elkaar, verplaats je in de ander en houd je hoofd koel!”
Tekst: Ines Leijen
Op 2 november gaan we opnieuw in dialoog over het thema racisme: Erbij horen, met huid en haar. Van harte welkom om aan te sluiten!
